Alienacja rodzicielska to zjawisko, które w Polsce wciąż nie doczekało się adekwatnych mechanizmów przeciwdziałania. Polega na celowym izolowaniu dziecka od jednego z rodziców, najczęściej ojca, co prowadzi do stopniowego osłabienia lub całkowitego zerwania więzi. Problem ten dotyka tysięcy mężczyzn, którzy pomimo wyroków sądowych przyznających im prawo do kontaktów z dziećmi, nie mogą ich realizować. Sytuację tę dobrze ilustruje materiał wideo „ALIENACJA RODZICIELSKA, CZYLI TYLKO OJCÓW. NIE WIDZĄ…”, przedstawiający historie ojców, którym system de facto uniemożliwia pełnienie swojej rodzicielskiej roli.
Kanał ZERO w centrum problemu
Kanał ZERO zgłębił te tematykę. W materiale znajdziemy wzruszające rozmowy z ojcami, którym ograniczono prawo do widzenia się z ich dziećmi.
Brak ojca w życiu dziecka – perspektywa socjologii rodziny
Socjologia rodziny od lat wskazuje na kluczową rolę obydwojga rodziców w prawidłowym rozwoju dziecka. Badania pokazują, że obecność ojca wpływa nie tylko na rozwój emocjonalny, ale również na zdolności społeczne i edukacyjne dziecka. Brak kontaktu z ojcem zwiększa ryzyko wystąpienia problemów behawioralnych, trudności w relacjach interpersonalnych oraz obniżonego poczucia własnej wartości.
W sytuacji alienacji rodzicielskiej dziecko często jest poddawane manipulacji emocjonalnej, w wyniku której może rozwinąć postawę wrogości wobec odsuniętego rodzica. Mechanizm ten wpisuje się w szerszy problem instrumentalizacji dziecka jako narzędzia do rozgrywania konfliktów między dorosłymi.’Alienacja rodzicielska jako przemoc emocjonalna
Ochrona ojców = ochrona dzieci
Eksperci ds. ochrony praw dziecka alarmują, że alienacja rodzicielska powinna być traktowana jako forma przemocy emocjonalnej. W wielu przypadkach dziecko staje się zakładnikiem konfliktu dorosłych, a jego psychika ulega trwałym deformacjom. Syndrom alienacji rodzicielskiej (PAS) obejmuje m.in. irracjonalną niechęć wobec drugiego rodzica, lęk przed kontaktami czy przejęcie narracji alienującego opiekuna. Taki wzorzec nierzadko prowadzi do późniejszych problemów emocjonalnych w dorosłym życiu, w tym zaburzeń lękowych, depresji czy trudności w budowaniu zdrowych relacji.
Konieczność zmian prawnych
Obecny system prawny w Polsce okazuje się niewydolny w egzekwowaniu orzeczeń dotyczących kontaktów z dzieckiem. Nawet jeśli sąd przyzna ojcu prawo do opieki, nie istnieją skuteczne mechanizmy ich egzekwowania. W praktyce oznacza to, że matka może ignorować postanowienia sądu bez większych konsekwencji. Przykłady krajów takich jak Francja czy Niemcy pokazują, że możliwe jest wprowadzenie surowszych regulacji, np. kar finansowych za utrudnianie kontaktów czy nawet ograniczenia władzy rodzicielskiej w przypadkach długotrwałej alienacji.
Społeczna świadomość – klucz do zmiany
Oprócz reformy prawa konieczna jest również szeroka edukacja społeczna na temat skutków alienacji rodzicielskiej. W społecznym imaginarium wciąż dominuje przekonanie, że to matka jest domyślnym, „lepszym” opiekunem, a ojciec pełni jedynie rolę pomocniczą. Takie stereotypy należy podważać, pokazując, że pełnoprawne ojcostwo jest nie tylko prawem, ale i obowiązkiem. Równie istotne jest wsparcie instytucjonalne – Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej powinno aktywnie angażować się w kampanie informacyjne i szkolenia dla sędziów oraz pracowników socjalnych.
Czemu ojcowie są dyskryminowani w sądach rodzinnych? Artykuł na portalu Skuteczny Adwokat dobrze opisuje ten problem. Zapraszamy do lektury.
Wnioski
Alienacja rodzicielska to problem, który wymaga zdecydowanych działań. Bez stanowczych reform prawnych i zmiany społecznego podejścia do roli ojca w życiu dziecka, będziemy mieli do czynienia z kolejnymi pokoleniami dorosłych, którzy zmagają się z emocjonalnymi ranami wyniesionymi z dzieciństwa. Kluczowe jest nie tylko zapewnienie ojcom możliwości realizowania swojej roli, ale przede wszystkim ochrona dzieci przed dramatycznymi skutkami emocjonalnego odcięcia od jednego z rodziców.
źródło zdjęcia: https://www.youtube.com/@KanalZeroPL
Justyna Walewska