WIELKA STRATA Nie żyje wybitny naukowiec Jerzy Vetulani
Był wybitnym psychofarmakologiem, neurobiologiem, biochemikiem, zaangażowanym popularyzatorem nauki, ale też jednym z grona założycieli krakowskiej Piwnicy pod Baranami. W wieku 81 lat zmarł w Krakowie prof. Jerzy Vetulani. Znany krakowski neurobiolog od ponad miesiąca przebywał w szpitalu, gdzie trafił po potrąceniu przez samochód.
Urodził się 21 stycznia 1936 r. w Krakowie w rodzinie profesorskiej. Jego matka – Irena – była biologiem, a ojciec Adam od roku 1928 docentem, a od 1934 roku profesorem prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim. Rodzina Vetulanich ma włosko-toskańskie korzenie, a do Polski przyjechała ponad 250 lat temu.
Dużym echem odbiły się na świecie – prowadzone przez Vetulaniego w latach 70. XX wieku – badania dotyczące działania leków przeciwdepresyjnych. Prof. Vetulani jako pierwszy opracował hipotezą mówiącą o działaniu leków psychotropowych przez wywoływanie zmian adaptacyjnych. To m.in. dzięki tym badaniom stał się jednym z najczęściej cytowanych polskich uczonych zajmujących się medycyną i biologią.
Profesor podejmował wiele badań dotyczących psychofarmakologii, a więc wpływu leków na funkcjonowanie umysłu. Badał m.in. działanie elektrowstrząsów oraz uzależnienia od leków. Interesował się też funkcjonowaniem pamięci i mechanizmami uczenia się.
W jednej z rozmów Vetulani deklarował, że jedną z jego życiowych pasji jest popularyzacja nauki. Jak podkreślał, praca popularyzatora zmusza do zapoznania się z różnymi dziedzinami wiedzy. W swoich artykułach i wykładach nie unikał trudnych i nieraz kontrowersyjnych tematów, a spotkania z nim gromadziły setki jego fanów.
Wygłosił setki odczytów, wykładów i pogadanek na konferencjach szkoleniowych, zjazdach naukowych, uniwersytetach trzeciego wieku, uniwersytetach dzieci. W jego dorobku jest wiele książek w tym: „Dzień dzisiejszy i jutro neurobiologii”, „Jak usprawnić pamięć” czy „Piękno neurobiologii”. W 2011 roku profesor został laureatem Nagrody Krakowska Książka Miesiąca za publikację „Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice”. Prof. Vetulani prowadził też poczytny blog naukowy „Piękno Neurobiologii”, na którym komentował aktualne odkrycia w zakresie nauk o mózgu.
Promował też wiedzę neurobiologiczną przez… estradę. Występował z krótkim felietonikami neurobiologicznymi w cyklicznej imprezie „Gadający Pies”, która odbywała się comiesięcznie w krakowskim klubie Piękny Pies od drugiej połowy 2010 do marca 2015 roku. Poza tym wraz z krakowskim piosenkarzem i poetą Leszkiem Długoszem przygotował koncert „Rozumie mój – Pieśń i poezja z komentarzem neurobiologicznym”.
Naukowiec dał się też poznać jako zwolennik medycznej marihuany. W 2016 r. wszedł w skład Obywatelskiego Komitetu Medycznej Marihuany, który organizował zbiórkę podpisów pod projektem ustawy dopuszczającej do obrotu medyczną marihuanę.
Odkrycia Vetulaniego przyniosły mu liczne nagrody, wśród nich Międzynarodową nagrodę Anna Monika II klasy za badania nad mechanizmami działania elektrowstrząsu (1984 r.), nagrodę Kopernikańską Miasta Krakowa (1995 r.) czy Nagrodę Konorskiego (2001). Był również laureatem wielu nagród Sekretarza Naukowego PAN i Wydziału Nauk Medycznych PAN. W 2012 r. otrzymał tytuł Popularyzatora Nauki w konkursie PAP i Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
PAP
